فرضیه (hypothesis)

فرضیه  (hypothesis)

فرضیه یک بیان یا اظهار علمی، دقیق، و قابل آزمون درباره رابطه بین دو متغیر است. در واقع پیش بینی خردمندانه محقق از رابطه بین دو پدیده است یا پاسخ خردمندانه محقق به سوال تحقیق را فرضیه می گویند.

 مثال اول در تحقیقات همبستگی، بین چاقی و کف پای صاف دانش آموزان ارتباط مثبت وجود دارد. این یک فرضیه است و محقق پیش بینی می کند، هرچقدر دانش آموزن چاق تر باشد، احتمالاً کف پای آنها صاف تر خواهد بود.

 مثال دوم در تحقیقات تجربی، تمرینات اصلاحی بر کف پای صاف دانش آموزان تاثیر دارد. این یک فرضیه است و محقق پیش بینی می کند،  تمرینات اصلاحی می تواند  میزان کف پای صاف را تغییر دهد. 

انواع فرضیه

فرضیه های پژوهشی و آماری

فرضیه های پژوهشی که در فصل اول پایان نامه یا رسال می آید، پاسخ خردمندانه به سوال تحقیق است که می تواند به شکل یک دامنه یا دودامنه باشد. در فرضیه یک-دامنه (جهت دار)، در اظهار علمی یا پاسخ خردمندانه، جهت اثر یا رابطه یا تفاوت مشخص است.

مثال های برای فرضیه های پژوهشی یک دامنه

برای مثال، سوال این است:

سوال اول: آیا تمرینات هوازی بر چربی بدن اثر دارد؟

فرضیه (حدس پاسخ): تمرینات هوازی منجر به کاهش چربی بدن می شوند

در این فرضیه جهت اثرگذاری مشخص شده است تمرین هوازی، چربی را کاهش می دهد. پس فرضیه یک دامنه است.

سوال دوم: آیا بین میزان مطالعه و نمره پایان ترم رابطه وجود دارد؟

فرضیه (حدس پاسخ): بین میزان مطالعه و نمره پایان ترم رابطه مثبت وجود دارد

در این فرضیه جهت رابطه مشخص شده است. مطالعه بیشتر، منجر به نمره پایان ترم بهتر می شود. یک رابطه مستقیم یا مثبت وجود دارد. پس فرضیه یک دامنه است

سوال سوم: آیا بین قدرت عضلانی مردان و زنان تفاوت وجود دارد

فرضیه (حدس پاسخ): قدرت عضلانی مردان از زنان بیشتر است

در این فرضیه جهت تفاوت مشخص است. مردان از زنان قوی تر هستند، پس فرضیه یک دامنه است. چون مشخص کرده کدام گروه از گروه دیگر برتر است.

اما در فرضیه دو دامنه (بدون جهت)، جهت اثرگذاری، رابطه یا تفاوت مشخص نیست

مثال های برای فرضیه های پژوهشی دو دامنه

فرضیه (حدس پاسخ): تمرینات هوازی بر چربی بدن اثر دارند

در این فرضیه جهت اثرگذاری مشخص نشده است فقط بیان شده است تمرین هوازی اثر دارد. در فرضیه مشخص نکرده اثر کاهنده یا فزاینده دارد. پس فرضیه دو دامنه است.

سوال دوم: آیا بین میزان مطالعه و نمره پایان ترم رابطه وجود دارد؟

فرضیه (حدس پاسخ): بین میزان مطالعه و نمره پایان ترم رابطه  وجود دارد

در این فرضیه جهت رابطه مشخص نشده است. چه رابطه ی وجود دارد مثبت یا منفی، در فرضیه تعیین نشده است. بنابراین، فرضیه دو دامنه است

سوال سوم: آیا بین قدرت عضلانی مردان و زنان تفاوت وجود دارد؟

فرضیه (حدس پاسخ): بین قدرت عضلانی مردان و زنان تفاوت وجود دارد.

در این فرضیه جهت تفاوت مشخص نیست. تعیین نکرده مردان قوی تر هستند یا زنان، پس فرضیه دو-دامنه است. چون مشخص نکرده کدام گروه از گروه دیگر برتر است.

فرضیه آماری 

فرضیه های آماری در فصل چهار می آیند، به دو دسته تقسیم می شوند، فرضیه صفر (H0) و فرضیه مقابل یا خلاف (H1) تفسیم می شوند. قاعدتاً این فرضیه ها باید به زبان آماری نوشته شوند. اما مفهوم این دو فرضیه این است:

فرضیه مقابل

فرضیه مقابل همون فرضیه پژوهشی است فقط واژه معنی داری بهش اضافه می شود

برای مثال: تمرینات هوازی منجر به کاهش معنی داری وزن می شوند

فرضیه صفر همیشه اساس را بر نبودن رابطه، اثر با تفاوت می گذارند. در تحلیل داده ها، محقق همیشه فرضیه صفر را می آزماید و بر اساس تحلیل داده ها فرضیه صفر را رد یا قبول می کند.

فرضیه صفر: تمرینات هوازی بر وزن بدن تاثیر معنی داری ندارند

فرضیه صفر: بین میزان مطالعه و نمره پایان ترم ارتباط معنی داری وجود ندارد

فرضیه صفر: بین قدرت زنان و مردان تفاوت معنی داری وجود ندارد